Liever mooi spel – Doelgerichte teams deel 5 (teamrollen)

Er zijn verschillende strategieën om een doelgericht team te worden. Dat kan je ontdekken met teamrollentest De Voetbaltest. Of je leest het in de exclusieve blogs van Jaap Visser. In ieder verhaal staat een andere spelstrategie centraal. Lees hier deel 5 van zijn inspirerende voetbalverhalen!

Brazilië 1982

Liever verliezen in schoonheid dan winnen met verfoeilijk spel. Het Braziliaanse elftal dat in 1982 de wereld veroverde, maar de mondiale titel verloor was een grote, mooie uitzondering in het al maar zakelijker wordende topvoetbal. Met een pure romanticus als coach speelde de seleção zinnenprikkelend sambavoetbal. Brazilië danste met de bal, speelde met het hart, scoorde, juichte, maar weende uiteindelijk bittere tranen. Vanwege een afstraffing door pijnlijk pragmatische Italianen. Op 5 juli 1982 knalde sluipschutter Paolo Rossi met dodelijke precisie het Braziliaanse geluk aan flarden.

Natuurlijk wilden ook de Kanaries van coach Telê Santana het wereldkampioenschap winnen, net als hun goddelijke voorgangers van de Pelé-ploeg uit 1970. Maar tot concessies aan hun uitbundige en alom bejubelde spel waren zij niet bereid. Er was in hun ogen maar één soort voetbal denkbaar: het totale aanvalsvoetbal, voetbal waarbij het resultaat ondergeschikt is aan het spel, voetbal zoals sport bedoeld is: tot genoegen van de beoefenaars en tot vermaak van de toeschouwers. En dus huppelden de lievelingen van de hele voetbalwereld in de val die de sluwe Italianen hadden opgezet in het stadion dat lag ingeklemd tussen de flats van de wijk Sarría.

Door voetballiefhebbersland Brazilië waarde in de jaren zeventig de weemoed. Na de schitterende triomf op het WK van 1970 in Mexico had Pelé bedankt als international en drukte de Europese zakelijkheid het jogo bonito bij de nationale ploeg naar de achtergrond. Om kwaliteitsverlies te compenseren (behalve Pelé moest de nationale ploeg het al snel ook zonder de geblesseerde Tostão en Clodoaldo stellen) speelde Brazilië vaker hard dan mooi, tot verdriet van de puristen, Telê Santana voorop. Na twee WK’s zonder titel werd de roep om typisch Braziliaans voetbal (technisch, vrolijk, speels) zo luid dat de nationale bond er gehoor aan gaf. Santana, propagandist van het vrije aanvalsspel, werd tot bondscoach benoemd en prompt keerde de nationale ploeg terug naar de oorsprong van het jogo bonito.

De intelligente en welbespraakte keuzeheer verzamelde de mooist voetballende Brazilianen om zich heen en formeerde een ploeg die zijn zwierige speelstijl baseerde op fantasie en kunstzinnigheid. Samen plezier maken, plezier uitstralen en het publiek vermaken, de coach zei weinig meer van zijn spelers te verlangen. Santana snoerde zijn elftal niet in een keurslijf van opdrachten, één dwingende eis volstond: leer samen te spelen door elkaar op het veld te leren kennen. Leer waar de ander loopt, hoe hij loopt, wat hij kan, wat hij wil, zoek hem op, speel hem de bal toe, vraag hem om de bal, vind elkaar!

En ze vonden elkaar, de geelhemden in wat een heerlijk swingend ensemble werd. Door elkaar lopend, tikten ze elkaar de bal toe, soms met de hak, of met de buitenkant voet door de lucht. Ze verstonden de kunst van het één keer raken, speelden uitdagend, maar nooit onsportief, ze zwierden, trapten lol en waren een streling voor het oog van de liefhebber.

Was het Pelé-elftal vermoedelijk de beste landenploeg ooit, de formatie van Santana-formatie was de mooiste ooit, vooral dankzij een weergaloos middenveld met Zico, Falcão, Toninho Cerezo en Socrates, de maatschappijcriticus en student medicijnen, bijgenaamd ‘De Dokter’. Santana was de samensteller van dit artistieke geheel, in het veld bewaakte De Dokter de cultuur van het vrijmoedige positiespel. Ongeacht de tegenstander, ongeacht de stand in de wedstrijd speelde Brazilië hetzelfde voetbal: kort combinatiespel, kalm van opzet, flitsend in het vervolg. Onnavolgbaar soms en bij de afronding kwam het tot individuele hoogstandjes, met een boogbal, lob, stift, volley, omhaal of kopbal

Het was plezier boven alles, spelenderwijs het beste uit jezelf én uit je vrienden om je heen zien te halen. Brazilië was weergaloos in het Zuid-Amerikaanse kwalificatietoernooi voor het WK, weergaloos tijdens Europese toer ter voorbereiding op het WK en weergaloos op het WK zelf. Tot aan het beslissende duel met Italië in de kwartfinalepoule. Met speels gemak hadden de Brazilianen tegen de Sovjet-Unie en Schotland een achterstand weggewerkt en ook in die fatale Sarría-wedstrijd lukte dat tot twee keer toe.

Maar dan, bij 2-2, na een prachtige Falcão-actie, valt de favoriet ten prooi aan overmoed. Brazilië heeft genoeg aan een gelijkspel voor het bereiken van de halve finale, driekwart van de fascinerende tweestrijd zit er op en de bloedhitte van deze hete maandagnamiddag is slopend. Maar Zico en Socrates blijven hun ploeg aansporen ten aanval te trekken. Brazilië wil winnen, boven alles met het mooiste voetbal zegevieren over het geslepen counterspel van de Italianen. Niet gewoon de halve finale halen, maar met een uitroepteken, een statement. Dat is te veel. Vermoeidheid sluipt in de dansers benen en Rossi, hij weer, floept als een duivel uit een doosje tevoorschijn in het Braziliaanse strafschopgebied en vuurt voor de derde keer raak: 3-2.

Santana wordt tijdens de persconferentie na de uitschakeling met een staande ovatie bedankt voor het hartstochtelijke aanvallen waarmee zijn ploeg de voetbalwereld heeft vermaakt. Zijn spelers worden bij terugkeer in Brazilië als helden onthaald. De trots over de schittering van het spel overheerst, maar zal allengs door cynisme worden verdreven. De vurige hoop van Santana, Zico en Socrates dat de wereld zich zou laten inspireren door Brazilië 1982 blijkt namelijk ijdel. Omdat de topteams toch kiezen voor het kopiëren van het winnaarsspel van de Italianen: pragmatisme dat is gebaseerd op verdedigen en op de tegenaanval. De wetenschap dat hun jogo bonito op die zinderende maandagmiddag 5 juli 1982 door meedogenloze Italianen is vermoord, maakt het verdriet van de Braziliaanse voetbalromantici blijvend.

Wilt u weten hoe een een doelgericht team kunt worden? Doe dan De Voetbaltest en ontdek de teamrollen en de ideale teamopstelling! Bel ons op 06 30 95 86 61 of mail info@schateiland.com. Wil je het e-boek ‘Doelgerichte teams’ ontvangen? Dan horen wij dat graag!